kindeks

Başarısızları Göz Ardı Ederek Sıkça Yaptığımız Mantık Hatası: Survivorship Bias

Henüz tam olarak Türkçeye çevrilemeyen Survivorship Bias, özellikle iş hayatında sıkça karşımıza çıkan bir mantık hatası. Bir işte yalnızca başarılı olanlara odaklanıp, başarısız olan onlarca kişiyi göz ardı etme durumu için kullanılıyor kısaca.

iStock

survivorship bias; hayatta kalanlara çok odaklanıp, başarısız olanların neden başarısız olduklarını göz ardı etmeye deniyor. insanoğlunun doğru düzgün istatistik bilmemesinden kaynaklanan bir akıl yürütme/mantık hatası.

mesela şöyle bir örneği var

ikinci dünya savaşı sırasında bomba uçaklarımız düşmesin diye uğraşan amerikan hava kuvvetleri, operasyonlardan başarılı dönen uçaklara bakıyorlar ve mermi deliklerinin en çok kanatlarda, gövdede ve kuyruk kısmında olduğunu görüyorlar ve hemen sazan gibi atlayıp, "uçaklarımız en çok buralardan vuruluyormuş, öyleyse buraları zırhlandıralım" diyorlar. fakat o sıralarda amerikan savaş matematiği departmanında çalışmakta olan ünlü matematikçi abraham wald, "efendiler durun, bunlar zaten sağ salim dönen uçaklar, bunlar vurulmuş dönmüşler, sorunun nerede olduğunu görmek için esas düşen uçaklara bakmak gerekir" demiş ve günü kurtarmıştır.

iş dünyası hakkında konuşurken de çokça uğranılan bir yanılgıdır survivorship bias

hatta iş dünyasında başarılı olmuş şirket ve insanlar hakkında yazılan çoğu kitap bu yüzden eleştirilir. çünkü bir alanda başarılı olmuş bir şirketin yanında yüzlercesi başarısız olmuştur. ama sadece ayakta kalanlar göz önünde olur, kimse batanları yazmaz ve bunların hikayeleri satmaz. denir ki; her başarılı şirketin arkasında görünmeyen bir batmış şirketler mezarlığı vardır. bir araştırmaya göre de kurulan şirketlerin sadece %29'u 10 yıl sonunda hayatta kalıyor. buna dayanıp başarının sadece şansa bağlı olduğunu dillendirenler de var. yanlış hatırlamıyorsam nassim taleb bunlardan biri. fon yöneticiliği için de bu sıkça söylenir. 

bunun yanında akıllı iş insanları sadece başarı hikayelerini değil, başarısızlıkları ve nedenlerini de çalışırlar.