Çok Kriterli Karar Verme

Arş. Gör. Ali Karaşan | UMUTTEPE YAYINLARI

Karar verme, insanoğlunun var oluş aşamasından beri sürekli olarak karşı karşıya kalabildiği ve her türlü arayışının sonucunda geldiği nihai anı ifade etmesi bakımından oldukça önemlidir. Verilen kararın büyüklüğü ve etkisine bağlı olarak bazen kararı almak oldukça güç olabilmektedir. Bu tarz durumların üstesinden gelebilmenin en etkin yolu ise karar sürecini etkileyen tüm faktörleri detaylıca dikkate alarak önerilen alternatif çözüm yolları arasından en uygun olanı belirlemektir. Bu amaç çerçevesinde karşılaşılan karar verme probleminin en etkin çözüm yolu, bu kararı birçok kriterli karar verme perspektifinde ele almaktır.
Çok kriterli karar verme basit günlük kararlardan karmaşık mühendislik uygulamalarına kadar geniş bir yelpazedeki problemler ile başa çıkmak için geliştirilmiş matematiksel modelleri barındıran bir metodolojidir. Bu kitap kapsamında karar vermenin bu açıdan değerlendirilmesi ve sürece nasıl yaklaşılması gerektiği ele alınmış ve karar verme süreci boyunca farklı veri kümelerine bağlı olarak farklı karar verme yöntemlerinin özellikleri, algoritmalarının adımları ve örneklerle açıklanması amaçlanmıştır. Ayrıca bu amaç doğrultusunda geliştirilmiş teknik ve yaklaşımların nasıl kullanılabileceğine dair bir yol haritası belirlemeye çalışılmıştır. Buna bağlı olarak, okuyucularımız karar verme süreçleri için kullanabilecekleri 11 temel ve karmaşık süreçlerin çözümü için geliştirilmiş olan 8 detaylı farklı yöntemi kitapta bulabileceklerdir. Bu anlamda kitabın tüm karar süreçlerinde karar verme problemi ile karşı karşıya olan herkesin bir başvuru kaynağı olacağını ümit ediyoruz.
Verilen her kararın, analitik olarak doğrulanıp vicdani olarak onaylanmasının her karar sürecinin nihai onay ve doğrulama prensibi olması gerektiği sonucumuzla, bu kitabın herkese faydalı olmasını dileriz.
İÇİNDEKİLER
1. Giriş
2. Karar Verme Süreci
2.1. Karar Verme Sürecinin Aşamaları
2.2. Karar Verme Sürecindeki Faktörler
2.3. Karar Ölçütleri (Kriterleri)
2.3.1. Belirlilik Altında Karar Verme
2.3.2. Risk Altında Karar Verme
2.3.3. Belirsizlik Altında Karar Verme
2.4. Çok Ölçütlü Karar Verme Yaklaşımları
2.5. Çok Ölçütlü Karar Verme Süreci Aşamaları
2.5.1. Amaçların belirlenmesi
2.5.2. Kriterlerin oluşturulması
2.5.3. Alternatiflerin belirlenmesi
2.5.4. Alternatiflerin kriterlere göre değerlendirilmesi
2.5.5. Genel Değerlendirme ve Karar
2.5.6. Kararın İncelenmesi ve Geri Bildirim
3. Çok Kriterli Karar Verme
3.1. Çok Kriterli Karar Vermede Temel Yapılar
3.2. Karar Verme Türleri
3.2.1. Kriter Sayısına göre Karar Verme Türleri
3.2.2. Mevcut Bilgi Açısından Karar Verme Türleri
3.2.3. Karar Verici Açısından Karar Verme Türleri
3.3. Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri
3.3.1. Baskınlık Yöntemi
3.3.2. Kötümserlik (Maximin)
3.3.3. İyimserlik (Maximax)
3.3.4. Hurwicz Kriteri (Uzlaşma Yaklaşımı)
3.3.5. Minimax Kriteri (Pişmanlık Yaklaşımı)
3.3.6. Birleştiren (Conjuctive) Yöntem
3.3.7. Ayıran (Disjunctive) Yöntem
3.3.8. Ardışık Sırasal (Lexicographic) Yöntem
3.3.9. Ardışık Yarı Sıralı (Semi order Lexicographic) Yöntem
3.3.10. Basit Toplamlı Ağırlıklandırma (BTA) Yöntemi
3.3.11. Ağırlıklı Çarpım Yöntemi
4. Analitik Hiyerarşi Süreci (Analytical Hierarchy Process)
5. Analitik Ağ Süreci (Analytical Network Process)
6. ELECTRE Yöntemi
7. TOPSIS Yöntemi
8. PROMETHEE Yöntemi
9. SMART Yöntemi
10. VIKOR Yöntemi
11. DEMATEL Yöntemi
Kaynaklar